گرایزن

گرایزن 

گرایزن کلمه ای قدیمی برگرفته از زبان کورنیش (منطقه کورن وال انگلستان) است که به تجمعات درشت دانه کوارتز- موسکوایت (میکای سفید) به همراه مقادیر متفاوتی توپاز، تورمالین، فلئوریت،اکسیدها ( کاسیتریت = اکسید قلع، هماتیت= اکسید آهن)، ولفرامیت، شیلیت،سولفیدهای آهن، مس، مولیبدن، بیسموت و سولفوسالتهای مس، بیسموت و سرب اطلاق می شود.

اگرچه آلتراسیون گرایزنی در سیستمهای پورفیری قاره ای امری عادیست، اما محیط ایده آل آن استوک و یا صفحات گرانیتی است که در داخل رسوبات سکانس های آرژیلی- آرنایتی نفوذ کرده (جای گرفته) و با کانی سازی قلع- تنگستن در ارتباط می باشد.

شرایط فیزیکو-شیمیایی پروسه گرایزنی شدن بصورت کامل درک نشده است. در این شرایط آلتراسیون گرایزنی معمولا با متاسوماتیسم سدیمی ایجاد می شود (آلبیت)، در طول این پروسه یون⁺H آزاد شده که بعدا پروسه گرایزنی شدن را آغاز می کند. این پدیده شامل ناپایدار شدن و تخریب فلدسپات و بیوتیت و تشکیل ترکیب کوارتز و موسکوایت می باشد. این پروسه به مراتب در سیستمهای کانه زا که در آنها لیتیم، فلئور و بر وجود دارد پیچیده تر می باشد. وجود این عناصر باعث بوجود آمدن سریهای جدیدی از واکنشها و تولید توپاز، تورمالین و کانی های اکسیدی می شود.

سیلیسی شدن ممکن است آلتراسیون گرایزنی (همزمان و یا بعد) را همراهی کند،که توسط جریان های کوارتزی سنگهای گرایزنی نمایان می شود. موسکوایت بصورت ترجیحی جایگزین بیوتیت می شود ؛ در طول این پروسه، کاتیون های موجود در ساختار سلولی بیوتیت آزاد شده که احتمالا با پاراژنز کانی سازی فلزی دیرهنگام این سیستم ها در ارتباط می باشد.

گرایزن کوارتز+موسکوایت ممکن است توسط مراحل پیشرونده  متاسوماتیم فلئور و یا بور ادامه یابد که این امر میتواند سبب افرایش ترکیبات کوارتز و تورمالین موجود در سیستم گردد.

با افزایش اکتیویته ( فعالیت)⁺H آلتراسیون گرایزنی می تواند توسط آلتراسیون سریسیتی و آرژلیکی دنبال شود.

منبع: Hydrothermal Procceses and mineral systems

نوشته: Franco Pirajno